Szczepienie przeciw grypie. Dlaczego warto je uwzględnić w kalendarzu szczepień dziecka?

Zakażenia układu oddechowego to najczęstsze choroby u ma­łych dzieci wymagające porady pediatry. Uważa się, że infek­cje takie występują w grupie dzieci do lat 3 z częstością 6-8 razy w ciągu roku. Wśród infekcji górnych dróg oddechowych u najmłodszych dzieci zapalenie płuc jest częstą przyczyną ich hospitalizacji. Najczęściej są to infekcje górnych dróg oddecho­wych wywołane przez wirusy, a wśród nich rhinowirusy, wirusy paragrypy, koronawirusy, adenowirusy i wirusy grypy.

Grypa jest ostrą chorobą zakaźną i każdego roku około 5-15% populacji zamieszkującej w klimacie umiarkowanym ulega zakażeniu tym wirusem. Do zakażenia grypą dochodzi drogą kropelkową, w czasie kaszlu lub kichania. Największa liczba zachorowań występuje podczas sezonowych epidemii, powo­dując ostre objawy zakażania górnych lub dolnych dróg od­dechowych. Występowanie grypy cechuje się sezonowością występowania od października do kwietnia. Uważa się, że in­fekcje grypowe torują drogę zakażenia bakteryjnego, przede wszystkim zapalenia płuc lub zapalenia ucha środkowego. Najczęściej przebieg grypy jest samoograniczający się. Cięż­ki przebieg choroby dotyczy przede wszystkich dzieci poniżej 5. roku życia, osób dorosłych powyżej 65. roku życia oraz osób z chorobami przewlekłymi. W tych przypadkach zachorowanie na grypę powoduje obłożną chorobę z wysoką gorączką, bóla­mi mięśni, głowy, uczuciem rozbicia i dużym ogólnym osłabie­niem całego organizmu. U części chorych mogą występować liczne, groźne powikłania, w tym ciężkie zapalenia płuc lub zapalenie mięśnia sercowego, a nawet zgon. Dotyczy to szcze­gólnie małych dzieci, osób starszych i pacjentów obciążonych innymi, dodatkowymi poważnymi chorobami.

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zakażeniom wirusem grypy są szczepienia ochronne. Szczepienia są re­komendowane u dorosłych i dzieci już od 6. miesiąca życia. Grypa występuje sezonowo, a wirusy grypy cechują się dużą zmiennością, dlatego szczepionka jest corocznie modyfiko­wana w zależności od typu wirusa, który wywoływał infek­cje w ostatnim sezonie. Szczepionki są produkowane z linii zalecanych przez WHO i ich skuteczność zależy od trafności przewidywań. Szczepienie powinno być wykonywane u każde­go pacjenta corocznie, najlepiej do końca października. Reko­menduje się podawanie szczepionki również w trakcie trwania sezonu grypowego. U każdego dziecka, które do 8. roku życia zostało zaszczepione po raz pierwszy, szczepionka powin­na być wykonana dwukrotnie w odstępie 4 tygodni. Podanie szczepionki powoduje wystąpienie odpowiedzi immunolo­gicznej, którą jest wytworzenie przeciwciał skierowanych przeciwko antygenom wirusa grypy zawartym w szczepionce. Nowoczesne szczepionki są inaktywowane, zawierają anty­geny powierzchniowe wirusa grypy 4 szczepów. Szczepionki zapewniają czynne uodpornienie przeciw 4 szczepom wirusa grypy (2 podtypy A i 2 podtypy B) i z tego powodu określane są mianem szczepionek czterowalentnych. Od niedawna ist­nieje możliwość zaszczepienia dzieci w wieku od 24. miesięcy do 18. roku życia żywą atenuowaną szczepionką donosową. W przypadku tej szczepionki należy pamiętać, że z uwagi na fakt, iż zawiera ona atenuowane i żywe wirusy, istnieje ryzyko przeniesienia wirusa na osoby z obniżoną odpornością.

Przeciwwskazania do szczepienia są nieliczne, a są to przede wszystkim ciężkie alergie w wywiadzie, w tym na białko jaja kurzego. Najczęściej obserwowane niepożądane objawy po szczepieniu to: bóle głowy, zatkanie nosa, gorszy apetyt, bóle mięśni, podwyższona temperatura ciała, sugerujące tzw. ob­jawy rzekomo-grypowe. Epidemie grypy powodują znaczne koszty społeczne i niekiedy mają zasięg kontynentalny lub światowy, dlatego grypa wymaga globalnej koordynacji epi­demiologicznej. Chorujące dzieci są źródłem zakażenia rodzi­ców i opiekunów, co jest bezpośrednią przyczyną ich absencji w pracy. Pomimo, że szczepienia mogą zapobiegać zarów­no samej chorobie, jak również jej poważnym powikłaniom to w Polsce większość pacjentów podchodzi sceptycznie do szczepień przeciw grypie. W sezonie 2018/2019 przeciw gry­pie zaszczepiło się 3,4% Polaków, a dla porównania w USA 63% dzieci i 43% dorosłych.

Autor: prof. dr hab. n. med. BOŻENA KOCISZEWSKA-NAJMAN

Waga szczepień w 1. dobie życia. Dlaczego nie należy zwlekać ze szczepieniem noworodka?