Jak należy postępować z noworodkiem z zaburzeniami tarczycy?

Tarczyca jest gruczołem nieparzystym, który rozwija się i zstępuje na przednią powierzchnię tchawicy do 12. tygodnia ciąży. Gruczoł tarczycy składa się z dwóch płatów i cieśni zbudowanych z komórek pęcherzykowych, które wydzielają do światła pęcherzyka tyreoglobulinę. Hormony tarczycy regulują wiele ważnych przemian w organizmie człowieka już od momentu życia płodowego, m.in. wzrost i rozwój płodu, w tym mózgu, już od okresu zarodkowego. Regulują one także wzrost i przemianę materii oraz uwapnienie kości dzieci, jak również termogenezę i zużycie tlenu każdego człowieka.

Choroby tarczycy to niedoczynność lub nadczynność tarczycy. W przebiegu niedoczynności tarczycy obserwujemy zmniejszone wydzielanie hormonów T4 i T3 przez tarczycę. Za najczęstszą przyczynę uznawane jest zapalenie tarczycy typu Hashimoto. Jest to przewlekłe, autoimmunologiczne zaburzenie morfologii i czynności tarczycy. Do najczęstszych objawów niedoczynności tarczycy zaliczamy: osłabienie, zmęczenie, senność, zwiększenie masy ciała u dorosłych, zwolnienie wzrastania u dzieci, spadek aktywności i koncentracji uwagi, ciągłe uczucie zimna, zaparcia, suchość i wypadanie włosów, suchą skórę, zaburzenia dojrzewania płciowego, dyslipidemię, niedokrwistość i wiele innych. Objawy kliniczne niedoczynności tarczycy pojawiają się przy obniżonym poziomie fT4, przy podwyższonym stężeniu TSH w przypadku pierwotnej niedoczynności tarczycy oraz przy obniżonym poziomie fT4 przy nieznacznie obniżonym lub prawidłowym stężeniu TSH w przypadku wtórnej niedoczynności tarczycy. Leczenie objawowej niedoczynności tarczycy polega na suplementacji lewoskrętnej tyroksyny.

U noworodków mamy do czynienia z wrodzoną niedoczynnością tarczycy, która może być uwarunkowana genetycznie. Niedobór hormonów tarczycy w okresie płodowym i niemowlęcym doprowadza do trwałego uszkodzenia mózgu. Bezpośrednio po urodzeniu nie obserwujemy objawów klinicznych niedoczynności tarczycy. Objawy te pojawiają się w pierwszych tygodniach życia noworodka, doprowadzając w efekcie do szybkiego opóźnienia i upośledzenia rozwoju psychoruchowego dziecka.

Najczęstsze objawy niedoczynności tarczycy u noworodków to: senność, niechęć do ssania, przedłużająca się żółtaczka, sucha i marmurkowa skóra, przepuklina pępkowa, powiększony język, obniżone napięcie mięśniowe. Wrodzona niedoczynność tarczycy może współistnieć z zespołem Downa lub z wadami serca.

Z powodu poważnego powikłania jakim jest upośledzenie rozwoju dziecka, leczenie noworodka należy rozpocząć jak najwcześniej, gdyż decyduje to o jego prawidłowym rozwoju i dobrym rokowaniu. Stąd najważniejsza jest wczesna diagnostyka. Obecnie u wszystkich noworodków powszechnie wykonywany jest test przesiewowy, polegający na oznaczeniu TSH we krwi. Krew pobiera się na bibułę po ukończeniu przez noworodka 48. godzin życia. U wcześniaków, noworodków po przebytym niedotlenieniu, badanie to należy powtórzyć po 2. tygodniu życia.

Autor: prof. dr hab. n. med. BOŻENA KOCISZEWSKA-NAJMAN